-
1 мәңгелек
1. сущ.ве́чность, бессме́ртие2. прил.шагыйрь үзенең җыры белән мәңгелекне яулады — свое́й пе́сней поэ́т завоева́л себе́ бессме́ртие
1) ве́чный; бессме́ртныймәңгелек дан — ве́чная сла́ва
мәңгелек бәхет — ве́чное сча́стье
мәңгелек җыр — бессме́ртная пе́сня
мәңгелек истәлек — ве́чная па́мять
мәңгелек йокыга талу — засну́ть ве́чным сном
мәңгелек двигатель — ве́чный дви́гатель
2) веково́й, ве́чныймәңгелек сазлыкларга барып җиттек — подошли́ к вековы́м боло́там
мәңгелек түгел — не ве́чный
••мәңгелек суы эчмәгән — не пи́л из ча́ши бессме́ртия
мәңгелек туфрагы — ло́но ве́чности
мәңгелекнең куены — объя́тия ве́чности
-
2 вечный
-ая; -ое1) мәңгелек...2) разг. ( всегдашний) гомерлек..., мәңгелек...; һәрвакыттагы•- вечная память -
3 вечный
1. прил.мәңгелеквечная материя — филос. мәңгелек материя
2. прил.неизменныйүҙгәрмәй торған, үҙгәрешһеҙвечная истина филос. — үҙгәрмәй торған хәҡиҡәт
3. прил.не перестающий существоватьмәңге, мәңгелек, ғүмерлек4. прил.бессрочныймәңге5. прил. разг.постоянный, непрестанныйөҙлөкһөҙ, туҡтауһыҙ, һәр ваҡыттағывечное перо уст. — авторучка
на веки вечные см. век -
4 бессмертие
1. свечное существованиемәңгелек, мәңге йәшәү2. с высок.вечная славамәңгелек дан, үлемһеҙлек -
5 бессмертие
с1) высок. үлемсезлек, мәңгелек дан2) рел. мәңге булу, мәңге яшәү -
6 бессмертный
-ая; -ое1) высок. мәңгелек, мәңге онытылмас2) рел. үлмәс, үлми торган -
7 нетленный
-
8 неувядаемый
1. прил. книжн.шиңмәй (һулымай) торған, мәңге һулымаҫ (шиңмәҫ)2. прил. перен., книжн.мәңгелек, мәңге онотмаҫ(лыҡ), ғүмерлек -
9 дошман
1. сущ.1) враг, неприя́тель, проти́вник; не́друг || вра́жеский, неприя́тельский; вра́жийреволюция дошманнары — враги́ револю́ции
дошман белән йөзгә-йөз очрашу — встре́титься лицо́м к лицу́ с неприя́телем
дошманны тар-мар итү — сокруши́ть врага́
безнең кан дошманнарыбыз — на́ши кро́вные не́други
дошман гаскәрләре — неприя́тельские войска́
дошман оборонасын өзү — прорва́ть вра́жескую оборо́ну
дошман яуда дус булмас — посл. на по́ле бра́ни враг не друг
••дошманнан җиңелгән үлеп калган, дошманны җиңгән мәңгелек дан алган — посл. побеждённый враго́м умрёт бессла́вно, победи́вший врага́ просла́вится на века́
дошманны ындыр артында көтмиләр — посл. врага́ за гу́мном не ждут
дошманның елмаюына ышанма, дусның ачуына шикләнмә — посл. не верь улы́бке врага́, не подозрева́й зло́бу в дру́ге
2) враг, проти́вник (чего-л.)яңалык дошманы — проти́вник но́вшества
тынычлык дошманнары — враги́ ми́ра
3) враг (о том, что приносит беду, вред, зло)корылык - игенченең дошманы — за́суха - враг хлеборо́ба
••минем телем - минем дошманым — посл. язы́к мой - враг мой
4) чёрт, дья́вол2. прил.әх, дошман, тагын алдаган — ах, дья́вол, опя́ть обману́л
1) вражде́бныйдошман сыйныфлар — вражде́бные кла́ссы
дошман яклар — вражде́бные сто́роны
дошман көчләр — вражде́бные си́лы
2) бран. проти́вный, га́дкий, па́костныйдошман кеше — па́костный (га́дкий) челове́к
дошман сүзләр сөйләү — говори́ть га́дкие слова́
дошман малай өйнең астын өскә китергән — проти́вный ма́льчик весь дом переверну́л
•- дошман итү
- дошман күрү
- дошман тоту
- дошман күрүче -
10 неувядаемый
-ая; -ое= неувядающий1) сулмый торган, сулмас, мәңге сулмас2) перен. мәңгелек, гомерлек, мәңге онытылмас (сүнмәс, сулмас)
См. также в других словарях:
дөңгелек — ауқат. Өздеріне жететін, шағын ғана тұрмыс. Аса байып кете қоймаса да, өзіне өзі тоқ, жақсы ғана д ө ң г е л е к а у қ а т та бітті (С. Торайғыров, Таңд. шығ., 216). Дөңгелек тұяқ. п е р и ф р. Жылқы малы, ат. Астына мінгені көк байтал. Бұдан… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
компас — (компас (морской компас); итал. compasso, compassare – адымдап өлшеу) бағытты бағдарлап, анықтауға арналған аспап. К. кеме және ұшақ жүргізуде, артиллерияда топографиялық, геодезиялық жұмыстарды жүргізу үшін, жергілікті жерде әскерлердің бағдар… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
теңіз компасы — (компас (морской компас); итал. compasso, compassare – адымдап өлшеу) бағытты бағдарлап, анықтауға арналған аспап. К. кеме және ұшақ жүргізуде, артиллерияда топографиялық, геодезиялық жұмыстарды жүргізу үшін, жергілікті жерде әскерлердің бағдар… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
шаңырақ — зат. Киіз үйдің уықтарын біріктіріп ұстап тұратын күлдіреуіштері бар дөңгелек шеңбер, киіз үй сүйегінің негізгі бір бөлігі. Ол талдан немесе қайыңнан жасалады. Оның үлкен шеңберінде, иіп жасалған 8 күлдіреуіші болады. Шаңырақ шеңберінде айнала… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
кәуә — (Алм.: Шел., Кег.) асқабақ. Биылғы еккен к ә у ә дәу болып өсіпті (Алм., Шел.). Біздің жер к ә у ә н і аз егеді де, аз жейді (Алм., Кег.). Мәнті кәуә – бір жағы дөңгелек, бас жағы сопақтау келетін, түрі алмұрт тәрізді асқабақ, көбіне мәнті… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі